[stan faktyczny]
„W dniu 29 maja 2008 r. kredytobiorcy zawarli z Jelzálogbankiem umowę określaną jako 'kredyt hipoteczny denominowany w walucie obcej i zabezpieczony hipoteką’ (zwaną dalej 'umową kredytu’). Zgodnie z pkt I/1 tej umowy Jelzálogbank udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości 14 400 000 forintów węgierskich (HUF), przy czym 'denominacji kwoty kredytu w walucie obcej dokonuje się po kursie kupna danej waluty obowiązującym w banku w dniu uruchomienia kredytu’. Zgodnie z tym pkt I/1 'po udostępnieniu środków wysokość kredytu, należne odsetki i koszty administracyjne, jak również odsetki za zwłokę i pozostałe koszty są denominowane w walucie obcej’. Wysokość kredytu została ustalona na kwotę 94 240,84 franków szwajcarskich (CHF), zgodnie z kursem kupna franka szwajcarskiego stosowanym przez Jelzálogbank w momencie uruchomienia kredytu. Kredytobiorcy byli zobowiązani do zwrotu tej kwoty w terminie 25 lat poprzez spłacanie miesięcznych rat, które stawały się wymagalne czwartego dnia każdego miesiąca. Zgodnie z pkt III/2 rzeczonej umowy (zwanego dalej 'warunkiem III/2′) 'kredytodawca określa kwotę w HUF każdej z należnych rat według kursu sprzedaży waluty stosowanego przez bank w dniu poprzedzającym dzień wymagalności’.”
[fragmenty uzasadnienia prawnego]
„(…) w odniesieniu do art. 5 omawianej dyrektywy Trybunał miał już okazję orzec, że informacja, przed zawarciem umowy, o warunkach umownych i skutkach owego zawarcia ma fundamentalne znaczenie dla konsumenta. To w szczególności na podstawie tej informacji ten ostatni podejmuje decyzję, czy zamierza związać się warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę (zob. wyrok RWE Vertrieb, EU:C:2013:180, pkt 44).
Wprowadzony w dyrektywie 93/13 wymóg przejrzystości warunków umownych nie może zatem zostać zawężony do ich zrozumiałości pod względem formalnym i gramatycznym.
Przeciwnie, jak to już zostało przypomniane w pkt 39 niniejszego wyroku, z uwagi na to, że ustanowiony przez dyrektywę 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, iż konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca między innymi ze względu na stopień poinformowania, omawiany wymóg przejrzystości musi podlegać wykładni rozszerzającej.
Co się tyczy warunku umownego takiego jak warunek III/2, który zezwala przedsiębiorcy na obliczenie wysokości należnych od konsumenta rat miesięcznych według stosowanego przez tego przedsiębiorcę kursu sprzedaży waluty obcej, co skutkuje podwyższeniem kosztów usługi finansowej obciążających konsumenta, i to bez górnego limitu jak się wydaje, z art. 3 i 5 dyrektywy 93/13, a także z pkt 1 lit. j) i l) oraz z pkt 2 lit. b) i d) załącznika do tej dyrektywy wynika, że do celów przestrzegania wymogu przejrzystości zasadnicze znaczenie zyskuje kwestia, czy umowa wskazuje w sposób przejrzysty powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty obcej, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by konsument mógł przewidzieć, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne (zob. analogicznie wyrok RWE Vertrieb, EU:C:2013:180, pkt 49).
Jeżeli chodzi o określoną przez warunek III/2 specyfikę mechanizmu przeliczania waluty obcej, do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, w tym form zachęty stosowanych przez kredytodawcę w procesie negocjacji umowy i dostarczonych na tym etapie informacji, właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o istnieniu różnicy, ogólnie obserwowanej na rynku papierów wartościowych, między kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej, ale również oszacować – potencjalnie istotne – konsekwencje ekonomiczne, jakie niosło dla niego zastosowanie kursu sprzedaży przy obliczaniu rat kredytu, którymi zostanie ostatecznie obciążony, a w rezultacie także całkowity koszt zaciągniętego przez siebie kredytu.
Z uwagi na powyższe odpowiedź na pytanie drugie winna brzmieć: art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku warunku umownego takiego jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne.”
KOMENTARZ:
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreślił, że w świetle prawa unijnego (dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich) konsument przed zawarciem umowy powinien uzyskać od banku zrozumiałą i wyczerpującą informację o wszelkich aspektach, istocie i skutkach związanych z zaciągnięciem kredytu denominowanego do waluty obcej. Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że już z treści samej umowy winno wynikać (i) w oparciu o jakie mechanizmy i kryteria bank będzie ustalał kurs waluty obcej, w oparciu o który miałyby być wyliczane raty i zadłużenie kredytowe, (ii) a także powody, dla którego w ogóle miałby być stosowany mechanizm waloryzacji kredytu do kursu CHF. Konsument przed zawarcie umowy powinien rzeczywiście wiedzieć jakie konsekwencje ekonomiczne wiążą się lub mogą się wiązać z zawarciem umowy o kredyt waloryzowany do kursu waluty obcej.
